Por qué non é Turquía membro da Unión Europea?

Hai 15 anos, o 29 de Outubro de 2004, Recep Tayyip Erdogan firmou a Constitución Europea no que denominamos o Tratado de Roma, apenas 20 días despois de que a propia Comisión Europea dera o visto bo a incorporación de Turquía como membro de pleno dereito.

Por qué non é Turquía membro da Unión Europea? Os motivos son varios, pero hai que deixar claro que Turquía e a Unión Europea firmaran xa un acordo en Ankara o 12 de Setembro de 1963 polo cal se establecía unha relación especial, tanto a nivel comercial, como por exemplo a nivel educativo.

A primeira xustificación que se ofrece é que o territorio nacional turco e polo tal a súa identidade cultural son asiáticos, pese a que dende o século XIV ate a Primeira Guerra Mundial un tercio do seu territorio era europeo, e comprendía as actuais Grecia, Bosnia ou Albania entre outras, exercendo unha forte influencia sobre estes territorios a nivel lingüístico, cultural e social. Por poñer un exemplo Turquía xoga as fases clasificatorias baixo o hospicio da UEFA sen ningún problema, e os seus clubes xogan a Champions League europea.

A segunda xustificación é que Europa pasaría dunha poboación do 5% de musulmáns a case un 20%, o cal é inasumible para certos países que pese a esixencia de laicismo que piden a outros territoros benefician claramente á fe cristiana, que por outra parte é un dos leit motivs fundacionais da Unión, sendo este un lazo que compartían practicamente o único entre países. Tanto Angela Merkel como Nicholas Sarkozy realizaron sendas campañas para ver facer ao resto de dirixentes europeos o pouco interese en que esta posibilidade se realizara e do peligroso de que houbera máis musulmáns en Europa. Isto tamén sucedeu con Albania e Bosnia que pese a estar en territorio europeo vense excluidas da unión monetaria. O nacemento do Estado Islámico foi unha boa solución para pechar o capitulo e esixir a Turquía máis laicismo institucional, e que se existise falta deste se consideraría a Turquía como un inimigo para as liberdades europeas. O tratado polo cal a Unión Europea paga a Turquía para manter campos de refuxiados calmou as augas europeas aínda que molestou en grande medida ao goberno turco, pois o tomou como unha chantaxe, e que de non aceptar, as negociacións de entrada na UE acabarían aí.

O terceiro escollo foi a falta de recoñecemento da nación de Chipre, illa na que a metade Norte está ocupada pola República Turca do Norte de Chipre, sí recoñecida polos turcos, aínda que os propios chipriotas aceptaron en todo momento que se negociase co goberno turco mentres se cinguira ás peticións que se puideran facer dende o órgano institucionalizado en Bruselas.

En realidade ambos bandos firmaron tantos acordos e de tantos tipos que na práctica non hai demasiada diferencia co resto de países da UE, existindo incluso a libre circulación aduaneira. Os controis de calidade de productos realízanse cos estándares europeos, ao igual que o coidado e sacrificio de animais, a política económica, etc.

Unha situación que non é sostible para o propio país otomano xa que non dispón por exemplo de liquidez do Banco Central Europeo, ou das axudas da Unión Europea o cal fai que a economía turca pasase de crecer un 8% anual en 2001 a crecer en décimas ou mesmo a decrecer como nestes momentos polo coste da inflación na crise europea.

As negociacións sempre continuaron, realizando pequenos acordos cada ano, e pese a adoptar todas as medidas que se pediron dende a UE, non parece que avancen. A situación volveuse máis complicada despois do golpe de estado fallido, que se reprimiu de maneira axustada ao dereito europeo, ao igual que por exemplo o 1 de Outubro en Catalunya, aínda que os que levaron a reprimenda de entre os dous estados foron os turcos, pese a non formar parte da UE.